دانلود مقاله دکترا بررسی متابولیسم داروی نوسکاپین در سلولهای مجزای کبد موش

فهرست مطالب

عنوان صفحه

بخش اول: مقدمه

مقدمه......................................................................................................................

1-1- اوپیوییدها.......................................................................................................

1-1-1- تاریخچه.....................................................................................................

1-1-2- آلکالوییدهای تریاک.....................................................................................

1-1-3- پپتیدهای اوپیویید درون زاد..........................................................................

1-1-4- آثار اوپیوییدها بر اعضای مختلف..................................................................

1-1-5- مصارف بالینی اوپیوییدها..............................................................................

1-2- متابولیسم........................................................................................................

1-2-1- تاریخچه.....................................................................................................

1-2-2- کلیات متابولیسم..........................................................................................

1-2-3- مکان های متابولیسم داروها..........................................................................

1-2-4- عوامل تعیین کننده سرعت تغییر شکل زیستی.................................................

1-2-5- تکنیک های تجربی بررسی متابولیسم............................................................

1-2-6- کاربرد و اهمیت بررسی متابولیسم.................................................................

1-3- جداسازی سلولهای کبد....................................................................................

1-4- روش های مطالعه شده برای شناسایی و اندازه گیری نوسکاپین و متابولیت هایش..

1-5- کلیاتی درباره کروماتوگرافی و HPLC..............................................................

1-5-1- تاریخچه.....................................................................................................

1-5-2- اساس کروماتوگرافی....................................................................................

1-5-3- فازهای متحرک و ساکن در کروماتوگرافی مایع..............................................

1-5-4- کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا..................................................................

1-5-5- اساس دستگاه HPLC..................................................................................

عنوان صفحه

1-6- نوسکاپین........................................................................................................

1-6-1- برخی اثرات نوسکاپین.................................................................................

1-6-2- فارماکوکینتیک نوسکاپین..............................................................................

1-6-3- مروری بر روند متابولیسم نوسکاپین..............................................................

بخش دوم: روشها و مواد

2-1- اهداف مطالعه..................................................................................................

2-2- دستگاه ها و وسایل ........................................................................................

2-3- مواد...............................................................................................................

2-4- تهیه بافرهای پرفیوژن.......................................................................................

2-4-1- محلول Stock بافر هنکس با غلظت 10 برابر.................................................

2-4-2- محلول Stock بافر کربس- هنزلیت با غلظت 2 برابر......................................

2-4-3- بافر هنکس یک...........................................................................................

2-4-4- بافر هنکس دو............................................................................................

2-4-5- بافر کربس آلبومین......................................................................................

2-4-6- بافر کربس- هپس.......................................................................................

2-5- تهیه محلول کلاژن و کوت کردن پلیت 6خانه.....................................................

2-6- محیط کشت...................................................................................................

2-6-1- مراحل تهیه محیط کشت: (1:1) DMEM, F₁₂................................................

2-7- سرم جنین گاو (FBS).....................................................................................

2-8- کیت استریل پرفیوژن.......................................................................................

2-9- تهیه هپاتوسیت های تازه..................................................................................

2-9-1- نگهداری سلولهای به دست آمده از کبد موش................................................

2-9-2- بررسی حیات سلولی و نحوه اثر دادن دارو روی سلولهای جدا شده از کبد موش.............

2-9-3- تهیه نمونه برای انجام آنالیز...........................................................................

2-10- روش سنتز مکونین (6 و 7- دی متوکسی فتالید)..............................................

2-11- دلایل انتخاب HPLC....................................................................................

عنوان صفحه

2-11-1- مشخصات دستگاه HPLC.........................................................................

2-11-2- انواع روش های HPLC آزمایش شده.........................................................

2-11-3- روش تهیه بافر 10X استات با 4 pH=........................................................

2-11-4- روش تهیه بافر فسفات سدیم Mm 25 با 5/4 pH=......................................

2-12- استخراج متابولیت از ادرار انسان.....................................................................

بخش سوم: نتایج

3-1- جداسازی سلولهای کبد....................................................................................

3-2- سنتز مکونین...................................................................................................

3-3- روش کروماتوگرافی با کارکرد عالی (HPLC)....................................................

بخش چهارم: بحث و نتیجه گیری

4-1- جداسازی سلول های کبد موش........................................................................

4-2- روش کروماتوگرافی با کارکرد عالی (HPLC)....................................................

4-3- متابولیسم نوسکاپین.........................................................................................

4-4- متابولیسم نوسکاپین در ادرار انسان....................................................................

خلاصه انگلیسی.......................................................................................................

منابع........................................................................................................................

اختصارات...............................................................................................................

مقدمه:

متابولیسمیکی از مراحل مهم فارکوکینتیک داروها است. مطالعه در مورد متابولیسم داروها برای دستیابی به اطلاعاتی در مورد سمیت داروها و مکانیسم اثر آنها مفید است. روش های مختلفی برای بررسی متابولیسم وجود دارند که عبارتند از: خوراندن ترکیبات به حیوانات در حالت عادی یا با کانول در راههای صفراوی و مطالعه و جستجوی متابولیت های دارو در مایعات بیولوژیک مانند خون، ادرار، و... ، مطالعات آنزیمی بر روی برشهای بافتی، هموژنه ها و اجزای سلولی. مطالعه روی حیوان دارای مشکلاتی است بنابراین در این مطالعه از سوسپانسیون سلولهای جدا شده کبدی استفاده شده است. این روش علاوه بر بررسی متابولیسم در سایر مطالعات بیوشیمیایی از جمله مطالعه روی گلوکونئوژنز، گلیکولیز، سنتز پروتئین، لیپید، اسیدهای چرب و اوره، انتقالات غشاء و ... نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

1-1- اوپیوییدها

1-1-1- تاریخچه

کلمهاوپیویید برای همه مشتقات طبیعی و نیمه صناعی آلکالوییدی تریاک، داروهای مشابه صناعی و شبه اوپیوییدی که فعالیت آنها با آنتاگونیست اوپیوییدی، نالوکسان مهار می شود و همچنین چندین پپتید درون زاد که با چندین زیر گونه از گیرنده های اوپیویید تعامل می کنند، استفاده می شود.

اینمواد سالهاست به عنوان ضددرد، نشاط آور و ضد اسهال کاربرد دارند. اوپیوییدها از تریاک استخراج می شوند. تریاک ترشحات خشک شده کپسول نارس گیاه خشخاش با نام علمی Papaver somniferum است و آلکالوییدهای زیادی دارد که مسئول اثرات فارماکولوژیک آن هستند. مورفین یکی از آنها است. شواهدی در دست است که از حدود 6000 سال قبل در مصر باستان، یونان و روم قدیم از گیاه خشخاش استفاده شده است. این گیاه دارای دو محصول اصلی است، دانه های خشخاش که بدون مورفین و دارای روغن قابل مصرف اندو دیگری تریاک که دارای شهرت خطرناک و رعب آور است. دانه های خشخاش بعد از رسیدن دارای هیچ ماده خطرناکینیستند و قابل خوردن یا مصارف دیگر هستند (1و2).

درسال 1803 داروشناس آلمانی سرتورنور (Serturner) با جدا ساختن یک ماده قلیایی فعال خالص از تریاک، فارماکولوژی مدرن این داروها را پایه گذاری نمود. در تاریخ داروسازی، این اولین باری بود که از یک ماده طبیعی مشتقی باقدرت اثر استاندارد جدا می شد. سرتورنور با الهام از نام الهه رویاهای یونانی Morpheus نام مورفین را به این ترکیب جدید داد. استخراج صنعتی مورفین برای اولین بار در سال 1928 با دستگاههایی که توسط فردی به نام جانوس کابای Janos kabay تکامل یافته بود، عمل شد (2و3).

1-1-2- آلکالوییدهای تریاک

بیشاز 40 آلکالویید مختلف از تریاک و عصاره آن به دست آمده است. بعضی از این آلکالوییدها ترکیبات تغییر یافته آلکالوییدهای اصلی که به طور طبیعی در گیاه موجودند، می باشد. آلکالوییدهای اصلی تریاک دو دسته اند:

الف) فنانترن ها: مورفین (%21-%4)، کدئین (%5/2-%8/0)، تبائین (%2-%5/0)

ب) بنزیل ایزوکینولین ها: نوسکاپین (%8-%4)، پاپاورین (%5/2-%5/0)، نارسئین (%2-%1/0) (شکل 1-1).

تریاکهمچنین محتوی 3 تا 5 درصد اسیدمکونیک است که به حال آزاد یا ترکیب با مورفین، کدئین یا سایر آلکالوییدها دیده می شود. اسیدمکونیک به صورت منشور کریستالیزه شده در آب و الکل محلول است و با کلرور فریک تولید رنگ قرمز می کند. این رنگ در اثر افزودن اسید کلریدریک تغییر نمی کند. از آنجا که اسیدمکونیک فقط در تریاک وجود دارد، می توان از این آزمایش جهت تجسس تریاک استفاده نمود (2).

شکل 1- آلکالوییدهای اصلی تریاک (2و4

1-1-3- پپتیدهای اوپیویید درون زاد

آلکالوییدهایاوپیوییدی (مانند مورفین)، بی دردی را از طریق تأثیر بر مناطقی از مغز که دارای پپتیدهایی با ویژگی های فارماکولوژیک شبه اوپیویید هستند، تولید می کنند.

عبارتیکه در حال حاضر برای این مواد درون زاد به کار می رود پپتیدهای اوپیویید درون زاد (Endogenous Opioids) است. سه خانواده از پپتیدهای شبه تریاک درونزاد عبارتند از: آندروفین ها، داینورفین ها، انکفالین ها. آلکالوییدهای اوپیوییدی از طریق تأثیر بر گیرنده های این پپتیدهای درون زاد اثرات خود رااعمال می کنند.

جدول 1-1- گیرنده های اوپیوییدی (1)

1-1-4- آثار اوپیوییدها بر اعضای مختلف

1) بی دردی: اوپیوییدها قوی ترین داروهای موجود برای تسکین درد هستند.
آلگونیست های قوی (یعنی آنهایی که بالاترین میزان تأثیر ضد دردی را دارند)عبارتند از مورفین، متادون، مپردین و فنتانیل. کدئین، هیدروکدون و اکسی کدون آگونیست های ضعیف تا متوسط هستند. پروپوکسی فن یک داروی آگونیست بسیارضعیف است.

2) آرام بخشی و سرخوشی: این اثرات مرکزی ممکن است در دوزهای پایین که برای حداکثر بی دردی لازمند، رخ دهند. بعضی از بیماران دچار خماری (dysphoria)
می شوند. در دوزهای بالاتر، این داروها ممکن است سبب تیرگی شعور شده و اثرات تخدیری (narcosis) داشته باشند.

3) تضعیف تنفسی: اعمال اوپیوییدها در مدولا سبب مهار مرکز تنفسی می شود که با کاهش پاسخ دهی به تغییرات دی اکسیدکربن همراه است. افزایش PCO₂ ممکن است سبب اتساع عروق مغزی، افزایش جریان خون مغز و افزایش فشار داخل جمجمه شود.

4) اعمال ضدسرفه ای: سرکوب رفلکس سرفه با مکانیسم های ناشناخته، اساس استفاده بالینی اوپیوییدها به عنوان ضدسرفه است.

5) تهوع و استفراغ: تهوع و استفراغ بر اثر فعال شدن مرکز شیمیایی استفراغ (CTZ) ایجاد می شود و با حرکت افزایش می یابد.

6) اثرات معده ای روده ای:این داروها از طریق کاهش پریستالتیزم روده ای موجب یبوست می شوند که به خاطر تأثیر روی گیرنده های اوپیویید در سیستم عصبی روده است. این عمل قوی اساس استفاده از این داروها به عنوان عوامل ضد اسهال است.

7) عضلات صاف:اوپیوییدها موجب انقباض عضله صاف مجاری صفراوی می شوند (که می تواند تولیدکولیک صفراوی کند)، تونوس اسفنگستر میزراه و مثانه را افزایش دهند، و کاهشدر تونوس رحم ایجاد می کنند که ممکن است سبب طولانی شدن زایمان شود.

8) تنگی مردمک (میوزیس): انقباض مردمک اثر مشخصه همه اوپیوییدهاست به جز مپریدین که تأثیر مهار کننده موسکارینی دارد.

1-1-5- مصارف بالینی اوپیوییدها

1) بی دردی:این داروها برای درمان درد نسبتا" متوسط تا شدید به کار می روند. در شرایطحاد، آگونیست های قوی معمولا" به صورت تزریقی تجویز می شوند. بی دردی طولانی مدت که عوارض جانبی آن قدری کمتر است، می تواند با تزریق اپی دورال بعضی از داروهای آگونیستی قوی (مثل مورفین) حاصل شود. فنتانیل از راه پوستیبرای تأثیر ضددرد استفاده شده است. برای درد با شدت متوسط و در شرایط مزمنآگونیست های متوسط از راه خوراکی تجویز می شوند.

2) سرکوب سرفه:ضددردهای اوپیوییدی از جمله موثرترین داروهای موجود ضدسرفه محسوب می شوند.این اثر با دوزهای کمتر از حد لازم برای ایجاد بی دردی حاصل
می شود. گیرنده هایی که در اثر ضدسرفه اوپیوییدها دخالت دارند ظاهرا" با گیرنده های مسئول اعمال دیگر اوپیوییدها متفاوتند. برای مثال، اثر ضدسرفه توسط ایزومرهای دیگر اوپیوییدها که خاصیت ضددرد و اعتیادآوری ندارند، هم ایجاد می شود. مکانیسم فیزیولوژیک سرفه پیچیده است و اطلاعات کمی از چگونگیاثر اوپیوییدها در تسکین سرفه وجود دارد. به نظر می رسد آثار مرکزی و محیطی این داروها، هردو در تسکین سرفه سهیم باشند. روشاول ترین اوپیوییدها در تسکین سرفه، دکسترومتورفان، کدئین، لووپروپوکسی فن و نوسکاپین می باشند.کلیه این داروها (به استثنای کدئین) تا حد زیادی فاقد عوارض جانبی اوپیوییدها می باشند.

3) درمان اسهال: اوپیوییدهای انتخابی ضد اسهال شامل دیفنوکسیلات و لوپرامید هستند. آنها به صورت خوراکی مصرف می شوند.

4) درمان ادم حاد ریوی:مورفین به خاطر اثرات همودینامیک آن در ادم پولمونر حاد مفید است. تأثیر آرامبخش آن نیز احتمالا" در تسکین نشانه های ریوی نقش دارد. در این مورد بهصورت تزریقی مصرف می شوند.

5) وابستگی اوپیوییدها: متادون در درمان حالات قطع مصرف اوپیویید و در برنامه های نگهدارنده برای معتادین به کار می رود (1).

1-2- متابولیسم

1-2-1- تاریخچه

احتمالا"اولین مشاهده از متابولیسم ترکیبات خارجی توسط گنلین (Gnelin) انجام شده است. وی متوجه شد که احشا حیواناتی که با تلور (Tellurium) مسموم شده اند بوی شبیه به بوی سیر می دهد. در سال 1855 وهلر (Wohler) نشان داد که این بوناشی از مشتق متیله یعنی دی متیل تلورید می باشد.

اولینمکانیسم کنژوگه شناخته شده، بیوسنتز اسید هیپوریک می باشد که توسط کلر (Keller) در سال 1842 بعد از مباحثات زیاد از پیشتاز اولیه آن که اسید بنزوئیک است گزارش گردید. از آن پس مطالعه متابولیسم ترکیبات خارجی با پیشرفت شیمی آلی رشد کرد و همچنانکه ترکیبات جدیدی سنتز می شوند سمیت و سرنوشت آنها در بدن مورد مطالعه قرار می گیرد. اکسیداسیون بیولوژیک بنزن بهفنل و تولوئن به بنزوئیک اسید توسط شولزن و نونین (schultzen , Naunyn) درسال 1867 نشان داده شده است و این امر سپس با نشان دادن وجود کنژوگاسیون اتری سولفات (باومان 1876 Baumann)، کنژوگاسیون گلوکورونید (شمیدبرگ schmiededberg و میر meyer سال 1879) و سنتز اسید مرکاپتوریک (جافه Jaffe وباومان Baumann و پروسه Preuse مستقلا" در سال 1879) تعقیب شد. این راههایمختلف متابولیکی در ابتدا منحصرا" واکنش بیوشیمیایی ترکیبات خارجی تلقی میشد تا اینکه سرانجام در حدود اوایل قرن بیستم اهمیت آنها در کاهش سمیت اینترکیبات مورد قدردانی قرار گرفت.

واکنشهای مختلف متابولیک به تدریج یکی بعد از دیگری کشف گردیدند مثلا" تبدیل سیانور به تیوسیانات (لنگ 1894 Lang)، احیای ترکیبات نیتروحلقوی (میر 1905)و کنژوگاسیون اسید فنیل استیک با گلوتامین (Theirfelder and shermin 1914).

ولیبه هر حال شاید مهم ترین این پیشرفت های جدید کشف Brodie و همکارانش بود که آنزیمهایی که بسیاری از تغییرات متابولیک را انجام می دهند در رتیکولوم اندوپلاسمیک (میکروزوم) سلول کبدی نشان دادند. این امر سبب درک عمیق تری ازمکانیسم واکنش های غیرسمی شدن گردید و سرانجام منجربه این نتیجه گردید که این واکنش ها روندهای اختصاصی برای حذف ترکیبات خارجی از بدن هستند و ربطی به متابولسیم سوبستراهای معمولی ندارند (5).

1-2-2- کلیات متابولیسم

انسانهاروازنه در معرض تعداد گسترده ای از مواد بیگانه هستند که اصطلاحا" xenobiotics نامیده می شوند. موادی که از طریق شش ها یا پوست جذب بدن می شوند یا خیلی عمومی تر به صورت غیرعمدی و به شکل مواد موجود در غذاها یا نوشیدنی ها یا عمدا" به شکل دارو به منظور اهداف درمانی یا تفریح و خوشگذرانی به کار می روند. قرار گرفتن در معرض xenobiotic های محیطی می تواند ناخواسته یا تصادفی باشد و در صورتیکه این ترکیبات در هوا، آب و غذا موجود باشند کاملا" اجتناب ناپذیرند (1). گیاهان و حیواناتی که به عنوان منابع غذایی توسط انسان مورد استفاده قرار می گیرند مملو از ترکیبات شیمیائی گوناگون هستند. زندگی امروزی انسان باعث رشد و پیدایش اقلام یکبار مصرفی می شوند که سبب آلودگی محیط می شوند. پیشرفت در صنعت اغلب با رشد و زایش مواد جدید شیمیایی همراه است. رشد و پذیرش صنعت داروسازی استفاده عمومی از داروهای درمانی و سایر xenobiotic ها را عرضه کرده است (6).

همزمانبا تکامل سلولهای یوکاریوت و تکامل تنوع گونه ای و تیره ای ارگانیسم ها مکانیسم هایی برای مقابله با تاخت و تاز مواد شیمیائی گوناگون ذکر شده در پاراگراف بالا به وجود آمده است (6).

مسلما"دفع کلیوی در پایان فعالیت بیولوژیکی تعدادی از داروها خصوصا" آن عده ای که صاحب حجم مولکولی کوچک و یا ویژگی قطبی بالا هستند (به دلیل وجود گروههای عاملی که در pH فیزیولوژیک یونیزه اند) نقش محوری را بازی می کند. اما بسیاری از داروها چنین ویژگی فیزیکوشیمیایی را نشان نمی دهند و در pH فیزیولوژیک بدن تمایل دارند که به شکل غیریونیزه و لیپوفیل باقی بمانند و اغلب دارای اتصال بالا به پروتئین های پلاسما هستند. چنین موادی که به آسانی از گلومرول ها فیلتره نمی شوند. از سوی دیگر طبیعت لیپوفیل غشاء توبول های کلیوی جذب مجدد ترکیبات هیدروفوب را تسهیل می کند. بنابراین بسیاری از داروها می بایست طول اثر طولانی می داشتند اگر پایان اثر آنها تنها از طریق دفع کلیوی صورت می گرفت (1).

ترکیباتxenobiotic که برای فیلتره شدن به وسیله کلیه بیش از حد لیپوفیل هستند مستقیما" توسط بدن متابولیزه می شدند تا ترکیباتی با قطبیت بالاتر به وجود آورند که قابلیت دفع از طریق کلیه را داشته باشد (7). محصولات متابولیکی، اغلب فعالیت فارماکودینامیکی کمتری نسبت به والدین خود دارند و یا فاقد فعالیت هستند. با این وجود تعدادی از محصولات سوخت و ساز داروها (Biotransformation) ارائه کننده فعالیت بیشتر و یا خصوصیات سمی همچون سمیتسلولی (cytoxicity)، جهش زایی (Mutagenicity)، خاصیت ناقص کننده جنین (Teratogenicity) و سرطان زایی (carcinogenicity) می باشند (1).

اکثریتسوخت و سازهای متابولیکی در نقطه ای بین جذب دارو به گردش عمومی خون و حذفکلیوی رخ می دهند. در حالت کلی، این واکنش ها را می توان در دو دسته بزرگ تحت نام واکنش های فاز اول و واکنش های فاز دوم جای داد. واکنش های فاز اولمعمولا" داروی اصلی را با افزودن یا نمایان کردن گروههای عاملی (-OH , -NH₂, SH) به متابولیت قطبی تر تبدیل می کنند. در اغلب موارد، این متابولیت هاغیرفعال هستند ولی مواردی وجود دارد که فعالیت، فقط اندکی تغییر می یابد (1).

اگرمبولیت فاز اول به اندازه کافی قطبی باشد می تواند به راحتی دفع شود با این وجود بسیاری از محصولات فاز اول به سرعت حذف نمی شوند و دستخوش واکنش بعدی می شوند که در آن مواد درون زاد (Endogenous) همانند گلوکورونیک اسید،سولفوریک اسید، استیک اسید یا اسید آمینه با گروه عاملی تازه تثبیت شده ترکیب می شود تا کنژوگه ای با قطبیت بالا به وجود آورد (1).

بسیاریاز آنزیم های متابولیزه کننده داروها در غشاهای لیپوفیلی شبکه اندوپلاسمیککبد و دیگر بافتها واقع شده اند. وقتی که این غشاهای لایه لایه توسط هموژنیزه کردن و جدا کردن بخشهای سلولی از هم، جدا می شوند به شکل وزیکول هایی درمی آیند که میکروزوم نام دارد. میکروزومها بسیاری از خواص ظاهری و عملکردی غشاء دست نخورده را که شامل ویژگی سطح صاف و خشن شبکه اندوپلاسمیک صاف (بدون ریبوزوم) و شبکه اندوپلاسمیک خشن (آراسته به ریبوزوم) است را حفظمی کنند. میکروزومهای صاف پر از آنزیمهای مسئول متابولیسم اکسیداتیو داروها می باشند. به خصوص میکروزومها محتوی آنزیم هایی هستند که به نام اکسیدازهای با عملکرد مختلط یا مونواکسیژناز شناخته می شوند. فعالیت این آنزیم ها نیازمند حضور عامل احیا کننده NADPH و اکسیژن مولکولی است. در حالت کلی یک مولکول اکسیژن به ازاء یک مولکول دارو مصرف (احیاء) می شود، بهنحوی که یک اتم اکسیژن در ساختمان محصول و اتم دیگر به شکل آب ظاهر می گردد (1).

دراین روند اکسایش و کاهش، دو آنزیم میکروزومی نقش کلیدی ایفا می کنند. اولین آنزیم، یک فلاوپروتئینی به نام احیاء کننده NADPH-Cytochrome P450 میباشد. دومین آنزیم یک هموپروتئین است که سیتوکروم P450خوانده می شود. سیتوکروم P450 هموپروتئین داخل سلولی است که اکسیژن مولکولی را فعال می کندو از آن در متابولیسم اکسیداتیو انواع مختلفی از مواد شیمیایی آلی لیپوفیلبهره می گیرد. تفاوت عمده دسته P450 از دیگر هموپروتئین های سلولی، در نقشگروه تیول متعلق به اسید آمینه سیستئین پروتئین است که به عنوان یک لیگاندبه آهن- هِم مورد استفاده قرار می گیرد. اکثر هموپروتئین ها در پستانداران(مانند هموگلوبین، سیتوکروم b پراکسیداز) دارای نیتروژن از گروه ایمیدازولاسید آمینه هیستیدین می باشند که به عنوان لیگاند مشابه به کار می رود. نقش گروه تیول به عنوان لیگاند تغییر دانسیته الکترون حلقه پور فرین در حالرزونانس هِم است که سبب تأمین مرکز الکترونی جهت فعال سازی اکسیژن مولکولیمی شود (6).

نامسیتوکروم P450 برگرفته از ویژگی طیف نوری این هموپروتئین ها می باشد. و برای بار اول توسط مارتین گلین کن برگ (martin Klingenberg) در سال 1958 میلادی شناسایی شد. وی متوجه شد که یک سری از هموپروتئین ها دارای طیف جذبیمنحصربه فردی با حداکثر جذب در 450 نانومتر می باشند و این خصیصه به عنوانعلامتی برای این دسته از هموپروتئین ها درآمد و نام سیتوکروم P450 را به خود گرفتند (6).

P450متعلق به کلاسی از آنزیم ها هستند که اکسیژناز نامیده می شوند. در شکل1-2 فهرست کلی این آنزیمها و ابر خانواده (super family) آنها آورده شده است. به طور دقیق P450 ها ، مونواکسیژناز و یا اکسیژنازهای با عملکرد مختلط هستند

شکل1-2- طبقه بندی 40 سیتوکروم شناخته شده انسان به صورت خانواده (8).

دربسیاری از موارد آنزیم های P450 واکنش هایی را برای تبدیل اکسیداتیو یک ماده شیمیایی کاتالیز می کنند (شکل 1-3). در حالت کلی P450 ها دستخوش یکسریواکنشهای چرخه می شوند. که در آن (الف) شکل فریک (Fe³⁺) هموپروتئین ابتدا با مولکولی از ماده شیمیایی تشکیل کمپلکس می دهد. (ب) کمپلکس سوبسترا- P450 فریک با انتقال یک الکترون از NADPH احیاء می شود. (ج) کمپلکس سوبسترا- فروس با اکسیژن مولکولی واکنش
می دهد تا کمپلکس سه گانه اکسیژن- سوبسترا-P450 فروس را تشکیل دهد (د) کمپلکس مذبور به توسط انتقال دومین الکترون از NADPH بیشتر احیاء می شود. در این مرحله حد واسط احیاء شده با دو الکترون تولید می گردد که بعد از آرایش مجدد، سوبسترای با اکسیژن ملحق شده حاصل می شود. (و) کمپلکس P450 فریک و محصول شیمیایی اکسید شده از هم جدا می شوند و P450 فریک آزاد می تواند دوباره در متابولیسم مولکول دیگر شرکت کند (6و9). شکل 1-4 نشان دهندهچرخه کاتالیتیکی سیتوکروم P450 می‌باشد.

شکل 1-3- معادله واکنش های اکسیداز (اکسیژناز) با عملکرد مختلط وابسته به P450 و دو نوع متفاوت سیستم حامل انتقال دهنده الکترون مرتبط با P450 های مختلف بسته به موقعیت داخل سلولی (9)

خصوصیاتاکسید کنندگی قدرتمند اکسیژن فعال شده، امکان اکسیداسیون تعداد زیادی از سوبستراها را بوجود می آورد. ویژگی سوبسترا در این کمپلکس آنزیمی چندان مهمنیست و تنها مورد مشترک در بین داروها و مواد گوناگون که از لحاظ ساختمان شیمیایی بی ارتباط هستند و بعنوان سوبسترا در این سیستم به کار می روند، حلالیت چربی بالا می باشد

شکل 1-4- چرخه کاتالیتیک P450 توضیح دهنده نقاط کلیدی در چرخه که سوبسترا با آنزیم و اکسیژن فعال شده واکنش می دهد (10)

1-2-3- مکان های متابولیسم داروها

مهمترینعضو برای متابولیسم داروها کبد است. کلیه ها نقش مهمی در متابولیسم برخی داروها دارند. تعداد کمی از داروها (مانند استرها)، در بسیاری از بافتها (کبد، خون، دیواره روده و غیره) به علت توزیع وسیع آنزیم هایشان متابولیزه می شوند (1).

1-2-4- عوامل تعیین کننده سرعت تغییر شکل زیستی

سرعتتغییر شکل زیستی یک دارو در بین افراد مختلف ممکن است تفاوت چشمگیر داشته باشد. این تفاوتها اغلب به علت تفاوت های ژنتیکی یا القاء شده توسط دارو میباشند. در مورد تعداد کمی از داروها، تفاوتهای مرتبط با سن یا بیماری در متابولیسم دارو اهمیت دارند. جنس صرفا" در مورد تعداد کمی از داروها مانند اتانول مهم است. (متابولیسم الکل در خانمها کمتر از آقایان می باشد) از آنجا که سرعت تغییر شکل زیستی اغلب عامل اصلی تعیین کننده کلیرانس است تفاوتهای متابولیسم دارو را در هنگام طراحی برنامه مقدار بندی باید مدنظر داشت. سیگار کشیدن که از علل رایج القای آنزیمها در کبد و ریه می باشد ممکناست متابولیسم برخی داروها (ملنند تئوفیلین) را افزایش دهد (1).

1-2-5- تکنیک های تجربی بررسی متابولیسم

تعیینسرنوشت ترکیبات خارجی با استفاده از تکنیک های معمولی بیوشیمیایی نظیر خوراندن ترکیبات به حیوانات در حال عادی و یا با کانول در راههای صفراوی، تجربیات کبد پرفیوزه و مطالعات آنزیمی بر روی برشهای بافتی، هموژنه ها (Homogenates) و اجزای سلولی صورت می گیرد. از آنجائی که محصولات متابولیسمسرانجام توسط حیوان دفع
می گردند، روش مستقیم و در عین حال مشکل عبارت است از جدا کردن متابولیتها و
کنژوگه های آنها از مواد دفعی حیوان و تعیین ساختمان شیمیایی آنها. برای آزاد کردن متابولیتها از مشتقات کنژوگه آنها هیدرولیز آنزیمی به هیدرولیز اسید ترجیح دارد، چون روش دوم اختصاصی نبوده و غالبا" منجربه تشکیل مواد ثانویه می گردد برای مثال اسیدهای مرکاپتوریک از اسیدهای پره مرکاپتوریک و فنلها از مشتقات کنژوگه سیکلوهگزا دی ان، دی هیدرو دی اول و
هیدروکربن ها از دی هیدرومونو اول ها تشکیل می گردند. اغلب ترکیبات خارجی به وسیله راههای مختلف چندی متابولیزه می شوند به عنوان مثال داروی کلروپرومازین به بیش از 20 متابولیت گوناگون متابولیزه می شود. واضح است کهبررسی کیفی متابولیسم آن در مقابل بررسی کمی به صورت یک صورت حساب از سرنوشت این ترکیب چندان اهمیت ندارد. استفاده از مارکه کردن توسط رادیوایزوتوپها همراه با آنالیزهای رقیق کردن و تکنیک اتو رادیوگرافی در مورد رادیو ایزوتوپها تا حدود زیادی سبب تبدیل مطالعه متابولیسم ترکیبات خارجی به یک رشته علمی کمی گردیده است. همچنین این تکنیکها سبب شده اند متابولیتهایی که محصولات متابولیسم معمولی واسطه هستند نیز مشخص گردند و نشان داده اند که تا چه حد ترکیبات خارجی وارد راههای متابولیک معمولی می گردند.

بسیاریاز ترکیبات رادیو اکتیو در اثر نگهداری تا حدودی تجزیه می گردند و در نتیجه به طور خود به خود سبب ایجاد ترکیبات اکسیده می شوند که احتمال دارد با متابولیتها اشتباه شوند. برای مثال ¹⁴C- سیلکوهگزان به طور رادیوشیمیائی دهیدروژنه شده به ¹⁴C- بنزن تبدیل
می گردد و همچنین ¹⁴C- و یا ³⁶Cl-آلدرین در اثر نگهداری به دیلدرین و سایر مشتقات پلار تبدیل می گردد. با چنین روش حساس خلوص مطلق ترکیب مارکه شده اولیه ضروری است و این امر باید قبل از استفاده مخصوصا" پس از نگهداری طولانی ماده مورد بحث باید محرز گردد.

درتمامی این روشها بیوشیمیایی از تکنیکهای ضروری کروماتوگرافی (جذبی، روی کاغذ، روی لایه نازک و فاز گازی)، طیفی (جذب ماوراء بنفش و مادون قرمز و فلورسانس)، الکتروفورز و ... به طور گسترده استفاده شده است و از طیف نگاریرزونانس مغناطیسی هسته و الکترون پارامگنتیک رزونانس در تشخیص واسطه های ناپایدار متابولیسم نیز استفاده گردیده است. بسیاری از ترکیبات خارجی سبب القاء تشکیل آنزیمهایی که متابولیسم آنها را کاتالیز می کنند می شوند. در پاره ای از موارد یک آنزیم به خصوص بیشتر از دیگران فعال می گردد و منجربه ازدیاد یک واکنش به خصوص متابولیکی می شود که به این طریق می توان متابولیتهایی جزئی را زیاد نمود و در نتیجه سبب سهولت جدا کردن و تشخیص آنها شد. (به عنوان مثال متابولیسم استامید فلئورن به N- هیدروکسی- 1- استامید و فلئورن) مطالعه توالی واکنشهای مختلف متابولیک و فاکتورهایی که آنها را کنترل می کنند و سرعت نسبی راههای گوناگون از طریق مطالعه کینتیکی امکان پذیر است. ولی این بخش از متابولیسم ترکیبات خارجی به طور وسیعی تحت بررسی قرار نگرفته است (5).

تعداد صفحات:80

متنکامل را می توانید دانلود نمائید چون فقط تکه هایی از متن در این صفحه درجشده (به طور نمونه) و ممکن است به دلیل انتقال به صفحه وب بعضی کلمات و جداول و اشکال پراکنده شده یا در صفحه قرار نگرفته باشد که در فایل دانلودیمتن کامل و بدون پراکندگی با فرمت وردwordکه قابل ویرایش و کپی کردن می باشند موجود است.

دانلود مقاله عمران آسفالت 157 ص

مقدمه

هدفاز روسازی : ایجاد یک سطح صاف و هموار که قابلیت تحمل وزن چرخ های وسایل نقلیه را داشته باشد و در طول عمر روسازی در تمام شرایط آب و هوایی پایداریخود را حفط کند .

روسازی راه مجموعه ای از یک سری لایه های طراحی شده با مصالح ها بر روی لایه های تحکیم شده زمین طبیعی می باشد . زمین طبیعی در حالت عادی مقاومت و تراکم کافی را ندارد ، در نتیجه لایه های خاکریز با ضخامت های محدود تعریف شده ، پخش و کوبیده می شوند تا به ارتفاع از پیش تعیین شده بستر روساری برسند .

تا این قسمت زیر سازی راه گفته می شود و به مجموعه لایه های بعدی روسازی راه گویند.

اولینلایه روسازی زیر اساس (Sub base) نامیده می شود . زیر اساس در تمام پروژه ها طراحی و احداث آن اجباری نیست ، در دوحالت از زیر اساس استفاده می کنیم :

1- جاده اصلی باشد

2- زیر سازی راه ضعیف باشد

مصالح زیر اساس ، شن و ماسه ای نسبتا مرغوب هستند و با توجه به محدودیت ضخامت هر لایه ممکن است که در چند لایه این کار انجام شود .

بعد از لایه زیر اساس ، لایه اساس (Base) را خواهیم داشت . اجرای لایه اساس در تمامی پروژه ها الزامیست.

متاسفانهدر ایران در بسیاری از پروژه های راهسازی ،زیر اساس که وجودش اجباری نیست ریخته می شود اما اساس که وجودش الزامیست به دلیل پرهزینه بودن حذف می شود.

مصالحاساس باز هم شن و ماسه اما با کیفیت بالاست (کاملا مرغوب) . در اینجا هم با توجه به محدودیت ضخامت هر لایه می تواند لایه اساس در چند لایه اجرا شود.

در مورد لایه اساس با توجه به نزدیک بودن به سطح جاده می توانیم این لایه را با مواد خارجی تثبیت کنیم .

مواد خارجی مثل : سیمان و یا قیر : (اساس تثبیت شده با سیمان یا اساس تثبیت شده با قیر )

اساسهای تثبیت شده مقاومت و دوام بیشتری خواهند داشت . اگر هم تثبیت نکنیم و شن و ماسه خالی باشد به آن اساس دانه ای گوییم . در یک روسازی می توانیم هملایه اساس دانه ای و هم تثبیت شده داشته باشیم.

نهایتا در آخرین لایه ها ، لایه های رویه را خواهیم داشت .

لایههای رویه تابعی از میزان تردد در مسیر هستند و هرچه تردد بیشتر باشد رویه قوی تر و با دوام تر باید طراحی شود . به طور مثال در راه های فرعی درجه 3 (روستایی) میزان تردد بسیار کم و ناچیز می باشد ، در نتیجه می توانیم از رویه شنی استفاده کنیم . در راه های درجه 2 یا منطقه ای با تردد بیشتر می توانیم از آسفالت سرد استفاده کنیم و در صورتی که مسیر پر تردد یا جاده اصلی داشته باشیم می توانیم از رویه های بتنی و یا آسفالت گرم استفاده کنیم.در کشور هایی مانند ایران که تولید قیر زیاد و قیمت کمی هم دارد از آسفالت گرم استفاده می کنیم و شاید قریب به اتفاق تمام پروژه های سطح کشور آسفالتی باشد و بر عکس در کشور هایی که سیمان زیاد تولید می شود و ارزانتر خدمت مصرف کننده است رویه های بتنی توجیه پذیرند . رویه های بتنی مانند دالمسلح عمل می کنند ، در سطح کشور و در سطح شهر مکان هایی نیز می باشد که بتنی ساخته شده اند ( قسمتی از فرودگاه ، قسمتی از ترمینال ، زیر گذر حرم مطهر مشهد قبلا رویه یتنی داشته است و...)

رویههای بتنی از لحاظ اجرا بسیار مشکل تر از رویه های آسفالتی می باشد . تعمیرمشکل تری هم نسبت به آسفالت دارد . ولی از لحاظ استقامت در مقایسه با آسفالت گرم ممکن است استقامت بیشتری داشته باشد .

آسفالتگرم انواع مختلفی دارد . بهترین نوع آن بتن آسفالتی است ، هر آسفالت گرمی بتن آسفالتی نیست که بحث عمده ما نیز برای بتن آسفالتی خواهد بود .

رویه : ( رویه بتنی ، آسفالت گرم ، آسفالت سرد، رویه شنی )

عواملی که در طراحی روسازی تاثیر دارند :

1- خاک بستر روسازی : که بایستی از لحاظ جنس و با نفوذ پذیری مورد بررسی قرار بگیرد.

2- مصالح روسازی : که بایستی از لحاظ مقاومت و دوام بررسی کنیم .

3- میزان تردد که بایستی بر اساس تعداد محورهای پیش بینی شده در طول عمر روسازی ، طراحی شود .

4- عوامل جوی : روسازی بایستی در سرما و گرما و تکرار بارندگی ها و یخبندان ها پایداری خود را حفظ کند .

روسازیهایی که رویه بتنی دارند ، اصطلاحا روسازی های سخت و روسازی هایی که رویه آسفالتی دارند ، اصطلاحا روسازی های انعطاف پذیر نامیده می شوند .

درروسازی های انعطاف پذیر چون فشار ناشی ار چرخ های وسایل نقلیه در سطح کمتری به بستر روسازی فشار وارد می کنند ، در نتیجه شناخت رفتار خاک در بستر روسازی برای این نوع روسازی ها بسیار مهم است .

برای شناخت خاک ، نمونه برداری و گمانه زنی انجام می دهیم .

برداشت ها از محور راه و از کناره های راه پیشنهادی صورت می گیرد .

فاصلهنمونه ها بستگی به تنوع خاک دارد ، هرچه تنوع خاک بیشتر باشد ، فاصله نمونه ها کمتر انتخاب می شوند . این فاصله بین 15 تا 150 متر است .

هدف از انجام نمونه برداری :

1- تعیین جنس و مشخصات خاک بستر

2- تعیین محل و جنس خاک مناسب برای بکارگیری در خاکریزهاست.

3- تعیین محل و جنس مصالح مناسب جهت تثبیت خاک هاست.

4- تعیین محل و جنس مصالح مناسب جهت به کارگیری در لایه های روسازی است.

5-مشخص کردن سطح آب های زیر زمینی می باشد . در پروژه های راه سازی عمق آب های زیر زمینی راباید مشخص کنیم ، چراکه اگر سه عامل زیر همزمان با هم اتفاق بیفتد باعث از بین رفتن روسازی می شود :

1- سطح آب های زیر زمینی در عمق کمتر از 3 متر باشد .

2- خاک بستر لایه دار باشد

3- درجه حرارت به زیر صفر برسد.

لایه زیر اساس  تعریف

 زیر اساس معمولاً اولین قشر است که روی بستر آماده شده روسازی راه قرار میگیرد. این قشر با مشخصات و ضخامت معین، در تمام عرض بستر روسازی پخش و کوبیده می شود.

   عملکرد زیر اساس در روسازی

  عملکرد زیر اساس در روسازی، بطور خلاصه بشرح زیر است:

    تعدیل فشارهای وارده

 فشارهای وارده از قشرهای بالای روسازی به وسیله این قشر تعدیل و به بستر راه منتقل می گردد، به طوریکه تنش های ایجاد شده سبب نشست و یا تغییر شکل غیرمجاز بستر نشود. با تغییر ضخامت زیراساس می توان فشار وارده بر سطح بسترروسازی راه را تنظیم کرد.

    خاصیت تراوایی

قشرزیراساس باید بتواند آب های سطحی و یا آب های نفوذی شانه ی راه و یا آب های تراوشی را به نهرهای خارج جسم راه هدایت کند. برای تامین این ویژگی لازم است دانه بندی مصالح قشر زیر اساس با دانه بندی های جدول 1 منطبق باشد.

  تقلیل ضخامت قشر اساس

 استفاده از مصالح زیراساس موجب تقلیل ضخامت روسازی و صرفه جویی در لایه های اساس و لایه های آسفالتی که مرغوبتر و گرانتر هستند می شود.

    کاهش اثر یخبندان

 با افزایش ضخامت زیراساس، که مصالح آن در برابر یخ بندان حساسیت نداشته باشد، می توان عمق لایه مقاوم در مقابل یخ بندان را افزایش داد.

 انواع زیراساس

  انواع متداول زیراساس بشرح زیر است:

     زیراساس با شن و ماسه رودخانه ای

 زیراساس معمولاً از شن و ماسه بستر رودخانه ها، مسیل های قدیمی، تپه های شن و ماسه ای یا واریزه ها و سایر معادن به دست می آید. چنانچه این مصالح دانه های درشت تر از حد مشخصات داشته باشد، بایستی آنها را به وسیله سرندهای مکانیکی سرند نموده و دانه بندی مناسب برای مصرف در قشر زیراساس راتامین کرد.

زیر اساس از سنگ شکسته کوهی یا قلوه­سنگ شکسته

 سنگ­هایاستخراج شده از معادن سنگ و یا قلوه­سنگ­های درشت طبیعی می­تواند در سنگ­شکن شکسته و سپس سرند شده و پس از اختلاط با سایر مصالح، در قشر زیر اساس بکار رود.

   زیر اساس تثبیت شده

 در محل هایی که مخلوط شن و ماسه رودخانه ای و یا سنگ شکسته کوهی طبق مشخصات در دسترس نباشد، می توان با اضافه کردن مواد تثبیت کننده مانند سیمان و آهک و یا قیر آن را پایدار کرد. در زمینهایی که آلوده به مواد مضریهستند که روی سیمان اثر مخرب می گذارند و در جاهایی که احتمال رشد و روییدن گیاهان وجود دارد، از زیراساس آهکی، می توان استفاده کرد. زیراساس آهکی در این فصل تشریح شده است، در پایدار نمودن پی راه ها، بزرگراه ها، خیابان ها، مسیرهای راه آهن، پارکینگها و غیره کاربرد دارد.

 مشخصات فنی زیر اساس

  زیر اساس رودخانه ای و سنگی

  مصالح زیر اساس از شن و ماسه طبیعی و یا سنگ شکسته باید دارای مشخصات زیر باشد:

  دانه بندی

  دانه بندی مصالح زیراساس با توجه به شرایط محلی باید با یکی از دانه بندیهای I تا V مندرج در جدول 3-1 مطابقت داشته باشد.

  سایر مشخصات

  سایر مشخصات مصالح زیراساس باید با حدود مقادیر مندرج در جدول 2 مطابقت داشته باشد.  

  جدول 1 دانه بندی مصالح زیر اساس شنی و یا سنگی

  نوع دانه بندی

  اندازه الک

  درصد وزنی رد شده از هر الک

  I

  II

  III

  IV

  V

  50 میلیمتر ( 2 اینچ )

  5/37 میلیمتر ( 5/1 اینچ )

  25 میلیمتر ( 1 اینچ )

  5/9 میلیمتر ( اینچ )

  75/4 میلیمتر ( شماره 4 )

  2 میلیمتر ( شماره 10 )

  425/0 میلیمتر ( شماره 40 )

  075/0 میلیمتر ( شماره 200 ) [1]

  100

  -

  -

  65-30

  55-25

  40-15

  20-8

  8-2

  100

  100-90

  90-75

  70-40

  60-30

  50-20

  30-10

  12-0

  100

  -

  95-75

  75-40

  60-30

  45-20

  30-15

  12-5

  -

  100

  100-90

  80-55

  60-40

  48-28

  28-14

  12-5

  -

  -

  100

  85-50

  65-35

  50-25

  30-15

  12-5

  ردیف

  شرح

  حد مشخصات

  روش های آزمایش

  آشتو

  ای اس تی ام

  1

  2

  3

  4

  5

  6

  نشانه خمیری

  حد روانی

  ارزش ماسه ای ( پس از کوبیدگی )

  درصد سایش با روش لوس آنجلس

  سی­بی­آر در تراکم 100 درصد آزمایشگاهی

  درصد افت وزنی با سولفات سدیم در 5 سیکل

  حداکثر 6

  حداکثر 25

  حداقل 30

  حداکثر 50

  حداقل 25

  حداکثر 12

  90 T

  89 T

  176 T

  96 T

  --

  104 T

  4318 D

  4318 D

  2419 D

  131 C

  1883 D [2]

  88 C

زیر اساس آهکی

 زیراساس آهکی از اختلاط خاک محل و یا خاک قرضه با آهک و آب، به مقدار معین، حاصل می شود. افزودن آهک به خاک و یا مصالح بستر روسازی راه به منظوراصلاح خواص فیزیکی و مقاومتی آن انجام می گردد. این عمل موجب افزایش قابلیت باربری و مقاومت خاک، کاهش حد روانی و نشانه خمیری خاک های رس دار می شود. اختلاط آهک سبب تقلیل تغییر حجم خاک، افزایش تراکم ذرات خاک رس، افزایش دوم آن در برابر تکرار دوره های یخ بندان- ذوب یخ و بالاخره تغییر در طبقه بندی خاک می گردد. این تغییرات به علت ترکیب دوغاب آهک با رس تشکیلسیلیکات و آلومینات کلسیم است که سبب چسباندن دانه های خاک به یکدیگر ( واکنش پوزولانی ) می شود.

 افزایش مقاومت خاک و آهک تدریجی بوده و با توجه به شرایط جوی، مدت زمانی به طول می انجامد و به همین مناسبت استفاده از زیراساس آهکی در مناطق گرم نتیجه مطلوب تری می دهد. درصد آهک مصرفی بهینه با روش ها و آزمایش های زیر تعیین می شود. انتخاب روش بر حسب شرایط با انتخاب مهندسین مشاور پروژه انجام شده که شرح کامل آن باید در مشخصات فنی – خصوصی قید شود.

اجرای انواع زیراساس

  اجرای زیراساس با شن و ماسه طبیعی و سنگ شکسته

 پس از انتخاب معدن شن و ماسه، ابتدا دانه بندی مصالح مطابق روش آشتو 27 T تعیین می گردد. چنانچه دانه های درشت تر از حد مشخصات وجود داشته باشد، قبلاز حمل با سرند مکانیکی آنها را جدا می کنند، به طوری که مصالح سرند شده به طور هم آهنگ باحدود حداکثر و حداقل، در داخل محدوده یکی از دانه بندیهایتعیین شده در جدول 3-1 قرار گیرد. سپس سایر آزمایش های مندرج در جدول 3-2 نیز انجام می گیرد. چنانچه نتایج در حد مشخصات باشد، مصالح حمل و روی بستر روسازی آماده شده راه ریسه می شود.

 قبل از ریسه نمودن مصالح، سطح بستر روسازی بایستی براساس شیب های طولی و عرضی مندرج در نقشه ها تنظیم شده و ارقام نقاط مختلف آن با ارقام نظیر در نقشه ها باید اختلاف حداکثر 2 ± سانتی متر مطابقت داشته باشد.

 میزان مصالح ریسه شده روی سطح بستر روسازی متناسب با عرض بستر و ضخامت و میزان تراکم قشر زیراساس در هر مورد محاسبه خواهد شد. مصالح ریسه شده روی بستر روسازی راه که دارای مشخصات لازم باشد، با توجه به کم شدن حجم در اثر تراکم، به ضخامتی حدود 25 تا 30 درصد بیش از ضخامت تئوریک تعیین شده در مشخصات پخش می گردد. سپس با تانکرهای آب پاش روی مصالح پخش شده آب پاشی می شود. مقدار آب پاشی باید متناسب با رطوبت بهینه برای کوبیدن مصالح باشد که طبق روش آشتو 180 T – طریقه D تعیین می شود. حداکثر ضخامت کوبیده شده زیراساس 20 سانتیمتر می باشد. در صورتیکه ضخامت کل زیراساس از 20 سانتیمتر تجاوز نماید، مصالح در 2 و یا چند لایه پخش می شود.

کوبیدن قشر زیراساس

 کوبیدن قشر زیراساس از طرفین محور راه با استفاده از غلتکهای چرخ فولادی استاتیک و یا غلتکهای چرخ لاستیکی به وزن حدود 12 تن شروع می شود، ضمن آنکهجهت تسهیل کوبیدگی، می توان از غلتکهای لرزشی ( ویبره ) و یا غلتکهای کششی– لرزشی نیز استفاده کرد. وزن غلتک باید طوری باشد که سنگدانه ها زیر چرخ غلتک شکسته نشود. عملیات غلتک زنی و کوبیدن قشر زیراساس در قوس هایی که دارای شیب یک طرفه ( بربلندی ) می باشد، از داخل قوس شروع شده و به طرف خارج قوس ادامه می یابد.

 قبل از اتمام کوبیدگی، سطح زیراساس مجدداً ترازیابی شده و ارقام نقاط با ارقام نقاط نظیر در نقشه های نیمرخ طولی و نیمرخ های عرضی مطابقت داده می شود. چنانچه اختلاف نهایی حداکثر 2 سانتیمتر باشد کوبیدگی ادامه می یابد، در غیر اینصورت مصالح اضافی تراشیده شده و در نقاطی که مصالح کم می باشد پخش می شود. نهایتاً کسری مصالح به آن اضافه و با آن مخلوط شده و کوبیدگی تا حصول نتیجه ادامه می یابد.

 تراکم نسبی لایه زیراساس، با آزمایش آشتو 191 T ، باید برابر صددرصد وزن مخصوص خشک مصالحی باشد که در آزمایشگاه با روش آشتو اصلاح شده ( آشتو 180 T- طریقه D ) بدست می آید.

 [1] - برای کاهش حساسیت مصالح زیراساس در مقابل یخبندان، می توان به تشخیصدستگاه نظارت، درصد مواد ردشده از الک 200 را کاهش داد و برای اطمینان بیشتر لازم است درصد مواد ریزتر از 20 میکرون نیز از %3 تجاوز نکند ضمناً مقدار وزنی مواد ردشده از الک 200 نباید از مقدار وزنی رد شده از الک 40 بیشتر باشد.

  [2] - با تراکم به روش 1557 ASTM D ، و رعایت بند 2-4 از فصل دوم برای تعیین سی­بی­آر در رطوبت بهینه یا اشباع

 لایه اساس  تعریف

  قشر اساس دومین قشر از روسازی راه است که با مشخصات و ضخامت معین روی قشر زیراساس و در تمام عرض آن اجرا می شود.

 عملکرد اساس

 عملکرد اساس در روسازی عملکرد قشر اساس در روسازی بشرح زیر می باشد:

   تحمل بارهای وارده

 بارهای وارده از قشرهای بالاتر روسازی به وسیله این قشر تعدیل و به قشر زیراساس وارد می گردد به طوریکه تنش مجاز وارده، سبب نشست و یا تغییر شکل غیرمجاز آن نشود.

  خاصیت تراوایی

  قشر اساس که مشخصات فنی معین تهیه و پخش می شود دارای خاصیت تراوایی بیشتری نسبت به قشر زیراساس می باشد.

 انواع اساس

  انواع اساس در روسازی بشرح زیر می باشد:

    اساس شن و ماسه ای شکسته

 شن و ماسه حاصل از رودخانه ها را مشروط بر آن که دارای مشخصات فنی لازم باشد، می توان از سنگ شکن عبور داد و با دانه بندی لازم در قشر اساس بکار برد.

  اساس سنگ کوهی شکسته و یا قلوه سنگ شکسته

 سنگهای استخراج شده از معادن سنگ و یا قلوه سنگ های درشت رودخانه ای در سنگ شکن ها، شکسته و سپس سرند می شود و براساس مشخصات تعیین شده در قشر اساس بکار می رود.

  اساس ماکادامی

 اساس ماکادامی از سنگ کوهی و یا سنگ های رودخانه ای شکسته تشکیل می شود. مصالح دانه درشت براساس مشخصات پخش و سپس مصالح ریزدانه برروی آن پخش شده وبه روش خشک و یا مرطوب کوبیده می شود.

 اساس قیری

  مشخصات کامل اساس قیری در فصل نهم شرح داده شده است.

مشخصات فنی اساس

  کلیات اساس با مصالح شن و ماسه شکسته شده و یا مصالح سنگ کوهی و یا قلوه سنگ شکسته شده باید دارای مشخصات فنی بشرح زیر باشد:

  دانه بندی

 دانهبندی مصالح اساس، با توجه به شرایط محلی، باید با یکی از دانه بندی های مندرج در جدول 1 مطابقت داشته باشد. و در صورت امکان، شیب منحنی دانه بندی مصالح، متناسب با شیب منحنی میانی دانه بندی انتخابی بوده و به صورت پیوستهباشد.  

  جدول 1 دانه بندی های مصالح اساس

  نوع دانه بندی

  شماره الک

  درصد وزنی رد شده از هر الک

  I

  II

  III

  IV

  V

  50 م م ( 2 اینچ )

  5/37 م م ( اینچ )

  25 م م ( 1 اینچ )

  19 م م ( اینچ )

  5/9 م م ( اینچ )

  75/4 م م ( شماره 4 )

  2 م م ( شماره 10 )

  6/0 م م ( شماره 30 )

  425/0 م م ( شماره 40 )

  075/0 م م ( شماره 200 )

  100

  100-95

  ­-

  92-70

  70-50

  55-35

  -

  25-12

  -

  8-0

  100

  -

  -

  -

  65-30

  55-25

  40-15

  -

  20- 8

  8-2

  100

  -

  95-75

  -

  75-40

  60-30

  45-20

  -

  30- 15

  8-2

  -

  100

  100-70

  90-60

  75-45

  60-30

  50-20

  -

  30- 10

  8-2

  -

  -

  100

  -

  85-50

  65-35

  50-25

  -

  30- 15

  8-2

 (1) برای کاهش حساسیت مصالح اساس در مقابل یخبندان، می توان به تشخیص دستگاه نظارت، درصد مواد ردشده از الک 200 را تقلیل داد و برای اطمینان بیشتر لازم است درصد مواد ریزتر از 20 میکرون نیز از 3% تجاوز نکند ضمناً مقدار وزنی مواد رد شده از الک 200 نباید از دو سوم مقدار وزنی ردشده از الک 40 بیشتر باشد.

  سایر مشخصات

  مصالح مورد استفاده برای قشر اساس باید مقاوم و بادوام بوده و مشخصات مندرج در جدول 4-2 را داشته باشد.

  جدول 2 مشخصات مصالح اساس

  ردیف

  شرح

  حد مشخصات

  روش های آزمایش

  آشتو / بی اس

  ای اس تی ام

  1

  2

  3

  4

  5

  6

  7

  8

  نشانه خمیری

  حد روانی

  ارزش ماسه­ای پس از کوبیدگی

  درصد سایش با روش لوس­آنجلس

  درصد افت وزنی با سولفات سدیم

  سی بی آر – درصد

  درصد شکستگی در دو جبهه – مانده روی الک 5/9 میلیمتر

  درصد ضریب تورق مصالح

  حداکثر 4

  حداکثر 25

  حداقل 40

  حداکثر 45

  حداکثر 12

  حداقل 80

  حداقل 75

  حداکثر 35

  90 T

  89 T

  176 T

  96 T

  104 T

  --

  -

1. B.S

  4318 D

  4318 D

  2419 D

  535 C 131 C

  88 C

  1883 D

  2158 D

  (1) با تراکم به روش 1557 ASTM D ، و رعایت بند 2-4 از فصل دوم برای تعیین سی بی آر در رطوبت بهینه یا اشباع

مصالح اساس ماکادامی

  مصالح مصرفی برای اساس ماکادامی از سنگدانه های درشت و ریز بشرح زیر تشکیل می شود:

    مصالح درشت دانه

 از شکستن سنگ کوهی یا قلوه سنگ های درشت رودخانه ای تهیه می شود. سنگ ها باید کاملاً سخت، محکم، با دوام و عاری از لای، رس و یا مواد مضر و زاید بوده و با مشخصات زیر مطابقت داشته باشد.

  الف) دانه بندی با روش آشتو 27- T تعیین می شود و باید با یکی از ردیف های جدول 4-3 مطابقت داشته باشد.

  جدول 3 دانه بندی مصالح درشت دانه

  اندازه الک

  درصد وزنی ردشده از الک ( آشتو 92- M )

  دانه بندی 1

  دانه بندی 2

  75 میلیمتر ( 3 اینچ )

  63 میلیمتر ( اینچ )

  50 میلیمتر ( 2 اینچ )

  38 میلیمتر ( اینچ )

  25 میلیمتر ( 1 اینچ )

  19 میلیمتر ( اینچ )

  5/12 میلیمتر ( اینچ )

  100

  100-90

  70-35

  15-0

  -

  5-0

  -

  -

  100

  100-90

  70-35

  15-0

  -

  5-0

  ب) سایش مصالح درشت­دانه با روش لوس­آنجلس و درصد افت وزنی با سولفات سدیم تعیین می­شود ( طبق مشخصات جدول 4-2  (

 پ) دانه­های سست، سبک وزن، تجزیه شده، شکننده، پولکی و سوزنی موجود در مصالح درشت­دانه نباید مجموعاً از 8 درصد تجاوز کند ( دانه­های پولکی و سوزنی به روش 812. B.S تعیین می­شود(

 ت) چنانچه مصالح درشت دانه از شکستن سنگ های رودخانه ای تهیه می شود لازم است حداقل %75 وزنی مصالح مانده روی الک 75/4 میلیمتر ( الک شماره 4 ) در دو جبهه یا بیشتر شکسته شده باشد ( غیر از شکستگی طبیعی (

 ث) مصالح درشت دانه، در مرحله نهایی، با سنگ شکن های چکشی یا مخروطی شکستهمی شود. کاربرد مصالح که فقط توسط سنگ شکن های فکی شکسته می شود مجاز نیست.

  مصالح ریز دانه

 دانه بندی مصالح ریزدانه، که برای پر کردن فضای خالی قشر اساس ماکادامی بعد از پخش و کوبیدن مصرف می شود، شامل ماسه شسته یا ماسه شکسته و یا مخلوطی از آنها، باید با دانه بندی جدول 4-4 و مشخصات زیر مطابقت داشته باشد.

  الف- حد روانی، به روش آشتو 89- T : حداکثر %30

  ب- دامنه خمیری، به روش آشتو 90- T : حداکثر %6

  پ- ارزش ماسه ای، به روش آشتو 176- T : حداقل %30

تعداد صفحات:157

متنکامل را می توانید دانلود نمائید چون فقط تکه هایی از متن در این صفحه درجشده (به طور نمونه) و ممکن است به دلیل انتقال به صفحه وب بعضی کلمات و جداول و اشکال پراکنده شده یا در صفحه قرار نگرفته باشد که در فایل دانلودیمتن کامل و بدون پراکندگی با فرمت ورد wordکه قابل ویرایش و کپی کردن می باشند موجود است.